Skýrari og skilvirkari umgjörð um raforkuviðskipti

Viðskiptaráð þakkar fyrir tækifærið til að koma á framfæri athugasemdum um ofangreint frumvarp sem er ætlað lögfesta tilteknar hátternisreglur í raforkuviðskiptum, fyrirkomulag eftirlits og skilgreiningar á hugtökum. Viðskiptaráð hefur skilað inn umsögn á fyrri stigum og vísar til þess eftir því sem við á. [1]

Ráðið fagnar frumvarpinu enda er skilvirkur markaður með raforku mikilvægur hlekkur í skipulagi raforkumála sem flýtir innleiðingu markaðslausna, stuðlar að réttri verðmyndun, örvar viðskipti og samkeppni, dregur úr sóun og eykur gagnsæi á raforkumarkaði. Í núgildandi raforkulögum er ekki kveðið á um hátternisreglur í raforkuviðskiptum, ákvæði um rekstur skipulegs raforkumarkaðar eru takmörkuð og því telur ráðið jákvætt verið sé að lögfesta umgjörð sem er líkleg til að auka traust og auka markaðsopnun á einangruðum raforkumarkaði.

Frumvarpið byggir í meginatriðum á reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins nr. 1227/2011 um heildstæðan og gagnsæjan heildsölumarkað fyrir orku (REMIT) sem er ætlað að stuðla að trausti á orkumarkaðinum, m.a. með upplýsingaskyldu vegna innherjaupplýsinga, jöfnu aðgengi að verðmótandi upplýsingum á markaði og banni við markaðssvikum. Í apríl 2024 voru gerðar breytingar á reglugerðinni með reglugerð nr. 2024/1106 (REMIT II). Í breytingunum var m.a. að finna skilgreiningar og leiðbeiningar um hvernig eigi að aðlaga kröfur að stærð og umfangi starfsemi, án þess að draga úr grundvallarskyldum um gagnsæi og heiðarleg viðskipti. Auk þess að hlutfallsleg nálgun er leyfð í einstökum tilfellum, m.a. hvað varðar upplýsingagjöf og tilkynningarskyldu. Ekki verður séð að fyrirliggjandi frumvarp taki mið af þeim breytingum, einkum þeim sem snúa smærri framleiðendum og aðilum á markaði.

Reglugerðin hefur ekki verið tekin upp í EES-samninginn en norskur réttur byggir á meginreglum reglugerðarinnar og ljóst að með fyrirliggjandi frumvarpi er ætlunin að íslenskur réttur komi til með byggja á þeim líka. Ráðið telur þetta jákvæða nálgun enda mikilvægt að framkvæmdin hér á landi verði í sem mestu samræmi við framkvæmdina í okkar nágrannalöndum. Eins eru þetta reglur sem eru í eðli sínu mjög svipaðar þeim reglum sem gilda á fjármálamarkaði og hafa sannað gildi sitt þar, einkum MAR reglugerðinni nr. 596/2014 sem var innleidd með lögum nr. 60/2021 um aðgerðir gegn markaðssvikum. Viðskiptaráð telur mjög jákvætt að frumvarpið sé framkomið en vill árétta nauðsyn þess að fyrirhugaðar breytingar verði í samræmi við fyrrgreinda REMIT reglugerð með á orðnum breytingum og framkvæmd í Evrópu. Ráðið vill því koma á framfæri eftirfarandi athugasemdum.

Með frumvarpinu er lögfest heimild til gjaldtöku fyrir leyfisveitingu og eftirlit með raforkuviðskiptum. REMIT felur ekki í sér slíka gjaldtöku og hún þekkist ekki í okkar helstu samanburðarlöndum, er það m.a. vegna þess að reglurnar gera ríkar kröfur til virks innra eftirlits og tilkynninga til ytra eftirlits sem einfalda ytra eftirlit með viðskiptum á heildsölumarkaði.

Í frumvarpinu er ekki greint á milli innherjasvika og ólögmætrar miðlunar innherjaupplýsinga líkt og gert er í MAR reglugerðinni og breytingum í REMIT II. Þá er lögð til skilgreining á innherjasvikum í 1. gr. frumvarpsins sem er of víðtæk og hætt við að undir hana falli háttsemi sem ekki teljast innherjasvik, þar sem hún gefur til kynna að öll viðskipti sem þar sem aðili býr yfir innherjaupplýsingum séu ólögmæt. Forsenda innherjasvika er notkun innherjaupplýsinga í óhag þriðja aðila og einungis þau viðskipti þar sem aðili notar innherjaupplýsingar eru bönnuð. Í 5. gr. frumvarpsins er réttilega lagt bann við innherjasvikum ásamt nokkuð ítarlegum ákvæðum um hvað aðilar megi ekki gera ef þeir búa yfir innherjaupplýsingum. Réttast væri því að fella brott fyrrgreinda skilgreiningu.

Ráðið styður að frumvarpið nái fram að ganga með fyrirvara um fyrrgreindar ábendingar.

Umsögnina í heild sinni má lesa hér.