Meiriháttar munur á færni eftir grunnskóla 

Viðskiptaráð hefur sent mennta- og barnamálaráðuneytinu upplýsingabeiðni um niðurstöður námsmats í grunnskólum. Í beiðninni óskar Viðskiptaráð eftir PISA-einkunnum, niðurstöðum samræmdra könnunarprófa, og skólaeinkunnum sundurgreindum eftir grunnskólum. 

Bréfið er sent vegna óbreyttra áforma ráðuneytisins og undirstofnana þess um að birta ekki niðurstöður samræmds námsmats sundurgreindar eftir skólum. Þannig greinir sviðsstjóri matssviðs Miðstöðvar menntunar og skólaþjónustu frá því í viðtali að í nýju samræmdu námsmati, svokölluðum Matsferli, verði niðurstöður eftir skóla ekki gerðar opinberar. Er það að sögn sviðsstjórans gert þar sem gæta verði að persónuvernd.[1]  

Þessi ummæli sviðsstjórans stangast á við úrskurð úrskurðarnefndar um upplýsingamál. Nefndin skyldaði Reykjavíkurborg árið 2014 til að birta opinberlega PISA-einkunnir frá árinu 2012 sundurgreindar eftir skóla. Í úrskurði nefndarinnar sagði: „í umræddum gögnum er hvergi að finna persónugreinanlegar upplýsingar.“[2] Borgin birti í kjölfarið einkunnirnar fyrir grunnskóla með 15 eða fleiri þátttakendur til að tryggja persónuvernd og tölfræðilega marktækni. 

Fjögurra ára munur á færni 

Gögnin leiddu í ljós meiriháttar mun á færni nemenda eftir grunnskólum. Þannig munaði 154 PISA-stigum á efsta og neðsta grunnskólanum. Til samanburðar fjölgar stigum um 40 fyrir hvert ár skólagöngu að jafnaði hjá þátttökuríkjum PISA. Mismunur á námsárangri á milli grunnskóla Reykjavíkurborgar jafngilti því tæplega fjórum árum af skólagöngu. Sömu gögn leiddu í ljós meiriháttar mun á lesskilningi. Þannig töldust 3% barna ekki búa yfir grunnfærni í lesskilningi í þeim skóla sem best kom út, á meðan hlutfallið nam 64% í þeim skóla sem verst kom út. 

Að mati Viðskiptaráðs er brýnt að gögn um námsmat verði gerð opinber fyrir landið allt svo umræða geti farið fram um leiðir til að tryggja fullnægjandi færni barna í öllum grunnskólum. Íslensk stjórnvöld hafa þá frumskyldu að tryggja börnum fullnægjandi menntun óháð búsetu. Áframhaldandi áform um leynd yfir námsmati í einstökum grunnskólum eru á skjön við þá skyldu.  

[1] Vísir.is (12. ágúst 2024): „ Matsferillinn sé svar við gagn­rýni á sam­ræmd próf.“ Slóð: https://www.visir.is/g/20242606717d/matsferillinn-se-svar-vid-gagnryni-a-samraemd-prof 

[2] Úrskurðarnefnd um upplýsingamál (24. júní 2014). Úrskurður A-539/2014. Slóð: https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/frettir/stok-frett/2014/06/26/A-539-2014.-Urskurdur-fra-24.-juni-2014/