Sameinuð stöndum vér

12. desember 2017

Ófáir velta nú fyrir sér tillögum sem lagðar voru fram í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar. Er þar margt áhugavert að finna þó að erfitt sé að leggja nákvæmt mat á tillögurnar fyrr en fjárlög og fjármála- áætlun næstu ára liggja fyrir. Stjórnarsáttmálinn ber þess merki að þar sé „eitthvað að finna fyrir alla“ – og heldur undirrituð í vonina um að sumt sem er orðað þar leiði til tímamótaaðgerða sem ráðast hefur þurft í lengi. Má þar nefna eflingu og sameiningu sveitarfélaga. Í sáttmálanum stendur: „Ríkisstjórnin mun auka samráð við sveitarfélögin um verkefni þeirra og fjárhagsleg samskipti. Skilgreina þarf hlutverk stöndum vér tarfélögin um verkefni gsleg samskipti. Skilgreina þarf hlutverk landshlutasamtaka og styrk sveitarfé- laga til að rísa undir nauðsynlegri þjónustu.“ Lengi hefur verið rætt um að styrkja sveitarfélögin, og verk aka fé- ndir ónfur ð arfélögin, og auka samráð um verkefni en augljósasta leiðin til þess er fækkun sveitarfélaga. Þrátt fyrir sameiningar í gegnum árin eru þau enn 74 talsins. Tillögur Samráðsvettvangsins sýndu að fækka mætti sveitarfélögum í 12 án þess að breyta núverandi landshlutaskiptingu. Slík sameiningaraðgerð myndi bæta rekstur sveitastjórnarstigsins um 7% á ári. Aukin útgjöld til velferðarmála, sem að hluta renna til verkefna á vegum sveitarfélaga, ættu einnig að ýta á eftir sameiningu þar sem mörg sveitarfélög hafa ekki burði til að veita íbúum sínum fullnægjandi velferðarþjónustu enda kostnaður á hvern íbúa mjög hár í litlum sveitarfélögum. Meðalkostnaður á mann í sveitar félögum með innan við 500 íbúa er um 230% hærri á ári en í sveitarfélögum með 8.000 íbúa eða fleiri. Meðal nágrannaþjóða okkar er algengt að sameining sveitarfélaga sé ákveðin með lagasetningu og fylgja slíkum sameiningum gjarnan fjárhagslegir hvatar. Á Íslandi er sameining að mestu valkvæð og fjárhagslega hvata hefur skort til að hraða sameiningu þeirra. Stuðlum að bættri þjónustu og skilvirkari rekstri íslenskra sveitarfélaga – sameinum þau í 12.