Hlutfall opinberra starfsmanna hækkar

Viðskiptaráð hefur tekið saman stuðningsstuðul atvinnulífsins fyrir árið 2018 líkt og síðustu ár en stuðullinn er mælikvarði á hlutfall íbúa sem starfa í einkageiranum. Í ár leiðir stuðningsstuðullinn meðal annars í ljós að hlutfall opinberra starfsmanna af starfandi hækkar í fyrsta sinn frá árinu 2009.

Stuðningsstuðull atvinnulífsins hækkar annað árið í röð

Stuðningsstuðullinn hækkaði annað árið í röð árið 2018 en hafði þar áður lækkað samfellt í sjö ár. Stuðullinn var því 1,21 árið 2018 samanborið við 1,20 árið 2017. Stuðullinn sýnir að fyrir hverja 100 einstaklinga sem störfuðu í einkageiranum árið 2018 voru 121 sem gerðu það ekki, þ.e. ýmist í opinberum störfum, voru í námi, atvinnulausir eða ekki á vinnumarkaði, til dæmis vegna aldurs. Tilgangur stuðningsstuðulsins, sem Viðskiptaráð birti fyrst árið 2011, er að varpa ljósi á það hvernig jafnvægið á milli umsvifa einkageirans og hagkerfisins þróast.

Opinberum starfmönnum fjölgar hlutfallslega í stuðningsstuðlinum

Líkt og árið 2017 litast stuðningsstuðulinn af mikilli fólksfjölgun. Segja má að drifkraftar hækkunar stuðulsins séu af tvennum toga. Annars vegar mikil fjölgun í hópi þeirra sem standa utan vinnumarkaðar líkt og árið 2017, en þeim fjölgaði fjölgaði um 3,4% milli áranna 2017 og 2018. Hins vegar fjölgaði stöðugildum hjá hinu opinbera um 2,6% á sama tíma og starfsfólki í einkageiranum fjölgaði aðeins um 2,2%.

Árið 2018 markar því viss tímamót en í fyrsta skipti frá árinu 2009 hækkar hlutfall opinberra starfsmanna af starfandi í stuðningsstuðlinum milli ára. Hækkunin nemur 0,1 prósentustigi af starfandi. Þrátt fyrir hlutfallslega fjölgun starfandi hjá hinu opinbera urðu hins vegar til fleiri störf í einkageiranum eða ríflega 3.400 á móti tæplega 1.000 hjá hinu opinbera. Aftur á móti er hröð fólksfjölgun utan vinnumarkaðar umhugsunarverð en fólki utan vinnumarkaðar fjölgaði um ríflega 4.800 á milli áranna 2017 og 2018.

Hvers vegna þessi mælikvarði?

Taka skal fram að tilgangur stuðningsstuðulsins er ekki sá að mála upp mynd af börnum, öldruðum og opinberum starfsmönnum sem byrði á einkageiranum og þeim sem þar starfa. Tilgangurinn er sem fyrr segir að varpa ljósi á umsvif einkageirans og um leið á opinber umsvif. Grundvöllur lífsgæða á Íslandi er öflugt viðskiptalíf sem skapar verðmæti. Til að mynda eru Íslendingar mjög háðir útflutningi og hann verður að nær öllu leyti til í einkageiranum. Án útflutnings væri enginn gjaldeyrir til innflutnings og ekki þarf að fjölyrða um hvaða áhrif það hefði á lífsgæði á Íslandi.

Ef stuðningsstuðullinn hækkar áfram þýðir það að minna er til skiptanna milli landsmanna að öllu öðru óbreyttu. Í ljósi framangreinds telur Viðskiptaráð mikilvægt að stjórnvöld vinni að því að halda stuðlinum lágum og skapa einkageiranum sem best rekstrarskilyrði til að tryggja hagsæld landsmanna.